Διασφάλιση Ποιότητας στο ΕΑΠ: Από την Αξιολόγηση στη Διαρκή Βελτίωση

1. Συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών του ΕΑΠ

Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο επενδύει συστηματικά στη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών του, αξιοποιώντας πολλαπλές στρατηγικές ενίσχυσης της εκπαιδευτικής του προσφοράς:

• Χρηματοδότηση από ιδίους πόρους, συνολικού ύψους 346.300 €, για την επικαιροποίηση του διδακτικού υλικού των τόμων που είχε αναπτύξει. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά τουλάχιστον 52 Θεματικές Ενότητες σε 12 Προγράμματα Σπουδών.
• Εμπλουτισμός των ΠΣ με νέες Θεματικές Ενότητες επιλογής και ειδικές κατευθύνσεις (π.χ. ΠΜΣ ΕΚΠ, LRM)
• Ενσωμάτωση πρακτικής άσκησης σε μεταπτυχιακά προγράμματα (π.χ. ΠΜΣ ΓΕΡ, ΓΑΛ).
• Αναμόρφωση μεταπτυχιακών προγραμμάτων με μείωση της διάρκειας φοίτησης (π.χ. ΠΜΣ ΔΑΘ, ΕΤΑ).
• Προσθήκη φροντιστηριακών Ομαδικών Συμβουλευτικών Συναντήσεων (π.χ. ΠΠΣ ΠΛΗ, ΦΥΕ) και εισαγωγή εξετάσεων προόδου (ΦΥΕ).

2. Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διασύνδεσης με την κοινωνία, την αγορά και τους/τις αποφοίτους

Η ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ουσιαστικής διασύνδεσης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) με την κοινωνία, την αγορά εργασίας και τους/τις αποφοίτους του αποτελεί θεμελιώδη άξονα της στρατηγικής του ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΑΠ υλοποιεί στοχευμένες δράσεις που ενδυναμώνουν τη σχέση του με τον έξω κόσμο, ενισχύουν την ανταλλαγή γνώσης και εμπειριών και δημιουργούν νέες ευκαιρίες για συνεργασίες, καινοτομία και επαγγελματική εξέλιξη, όπως:

• Σύσταση Εξωτερικών Συμβουλευτικών Επιτροπών (External Advisory Board)

Οι Εξωτερικές Συμβουλευτικές Επιτροπές αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο στρατηγικής διασύνδεσης των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, την κοινωνία και τους/τις αποφοίτους. Μέσω της συμμετοχής εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, επαγγελματιών και εκπροσώπων φορέων, τα Ιδρύματα αποκτούν πολύτιμη ανατροφοδότηση για τον σχεδιασμό και την αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών, την ενίσχυση της καινοτομίας και την προσαρμογή στις σύγχρονες εξελίξεις. Η λειτουργία των Επιτροπών ενισχύει τη λογοδοσία και την εξωστρέφεια, ενώ δημιουργεί γέφυρες συνεργασίας με τον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό.

• Διοργάνωση συναντήσεων «Meet the Experts»

Οι συναντήσεις «Meet the Experts» φέρνουν τους φοιτητές και τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας σε άμεση επαφή με καταξιωμένους επαγγελματίες και ειδικούς από διάφορους τομείς. Μέσα από παρουσιάσεις, συζητήσεις και ανταλλαγή εμπειριών, οι συμμετέχοντες/ουσες αποκτούν πρακτική γνώση, ενημερώνονται για τις τάσεις της αγοράς και εμπνέονται για την επαγγελματική τους πορεία. Οι δράσεις αυτές ενισχύουν τη διασύνδεση της θεωρίας με την πράξη και προάγουν την κουλτούρα της ανοιχτής μάθησης και συνεργασίας.

• Διοργάνωση συναντήσεων «Meetups Φοιτητών/τριών & Αποφοίτων»

Τα «Meetups Φοιτητών/τριών & Αποφοίτων» διευκολύνουν τη δικτύωση και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ της τρέχουσας και της προηγούμενης γενιάς του Ιδρύματος. Μέσα από ανεπίσημες αλλά ουσιαστικές συναντήσεις, ενισχύεται η αίσθηση κοινότητας, προβάλλονται ιστορίες επιτυχίας και δημιουργούνται ευκαιρίες για καθοδήγηση (mentoring), συνεργασίες και επαγγελματική εξέλιξη. Οι απόφοιτοι αποκτούν ενεργό ρόλο στην ακαδημαϊκή ζωή, ενώ οι φοιτητές/τριες εμπνέονται και προετοιμάζονται καλύτερα για την ολοκλήρωση των σπουδών τους και την είσοδό τους στην αγορά εργασίας.

3. Το Έργο «Το ΕΑΠ με Αριθμούς»

Στο πλαίσιο της στρατηγικής του για ενίσχυση της διαφάνειας και της εξωστρέφειας, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ανέπτυξε τον θεματικό ιστότοπο «Το ΕΑΠ με Αριθμούς» (https://numbers.eap.gr).

Το συγκεκριμένο έργο προέκυψε από την ανάγκη του Ιδρύματος να ανταποκριθεί σε «πραγματικό χρόνο» στα ερωτήματα φοιτητικού και ακαδημαϊκού πληθυσμού –όπως προκύπτουν μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης– σχετικά με τη σφαιρική εικόνα του Ιδρύματος, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από αριθμούς.

Το έργο «Το ΕΑΠ με Αριθμούς» αποτελεί μια καινοτόμα δράση που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τη Μονάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΜΕΑ) σε συνεργασία με τη Διοίκηση του ΕΑΠ, με σκοπό την παρουσίαση στατιστικών δεδομένων που αντικατοπτρίζουν τις λειτουργίες και την ταυτότητα του Ιδρύματος.

Η δράση εστιάζει στη συγκέντρωση, επεξεργασία και δημοσιοποίηση ποσοτικών δεδομένων που αφορούν:

• Τον ακαδημαϊκό και φοιτητικό πληθυσμό,
• Τις παροχές και υπηρεσίες φοιτητικής μέριμνας,
• Το διαθέσιμο εκπαιδευτικό υλικό,
• Τις ερευνητικές επιδόσεις του Ιδρύματος,
• Τις συνεργασίες με άλλους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς,
• Τις διακρίσεις και τα επιτεύγματα του ΕΑΠ.

Τα δεδομένα δημοσιεύονται ετησίως μέσω της ιστοσελίδας http://numbers.eap.gr, σε μορφή φιλική προς τον χρήστη και διαδραστική, με στόχο την έγκυρη και αξιόπιστη πληροφόρηση του κοινού, των φοιτητών/τριών και των ενδιαφερόμενων φορέων.

Η πρώτη επίσημη παρουσίαση της δράσης πραγματοποιήθηκε στις 14 Απριλίου 2022, σε ειδική εκδήλωση που διοργανώθηκε από τη ΜΕΑ, με τίτλο «Αξιολόγηση και Εκπαιδευτικά Δεδομένα». Το έργο «Το ΕΑΠ με Αριθμούς» συνεχίζεται έως σήμερα.

4. Σχεδιασμός νέων αξιολογήσεων και ανάπτυξη αντίστοιχων ερωτηματολογίων

2.1 Αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού

Η αξιολόγηση παρεχόμενου εκπαιδευτικού υλικού, που υλοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, προέκυψε από την ανάγκη της Διοίκησης του Ιδρύματος για περαιτέρω διερεύνηση της ποιότητας του διδακτικού υλικού (τόμων) που είχε αναπτύξει το ΕΑΠ, μετά από σχόλια των φοιτητών/τριών που αποτυπώθηκαν στην αξιολόγηση Θεματικών Ενοτήτων. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω διαδικτυακού ερωτηματολογίου διαθέσιμου από το σύστημα αξιολογήσεων της ΜΕΑ. Στη συνέχεια, έγινε παραγωγή αναφορών και διάθεσή τους στη Διοίκηση.

Ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης δημιουργήθηκε μία ταξινομημένη λίστα των βιβλίων του Ιδρύματος ως προς τον βαθμό αξιολόγησής τους. Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση συνέβαλε στον εντοπισμό των Θεματικών Ενοτήτων με εκπαιδευτικό υλικό που χρειαζόταν τροποποίηση ή και επικαιροποίηση.

2.2 Αξιολόγηση για την ικανοποίηση του ακαδημαϊκού προσωπικού του ΕΑΠ από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Η αξιολόγηση για την ικανοποίηση του ακαδημαϊκού προσωπικού του ΕΑΠ από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση προέκυψε από σχόλια των Επιτροπών εξωτερικής αξιολόγησης Πιστοποίησης και διερευνά την εργασιακή ικανοποίηση του εκπαιδευτικού προσωπικού από τη συμμετοχή του στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία.

Από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας, η Διοίκηση του ΕΑΠ, ενημερώθηκε για τους παράγοντες που επηρεάζουν την επαγγελματική ικανοποίηση του ακαδημαϊκού προσωπικού του ΕΑΠ καθώς και το βαθμό ικανοποίησης του προσωπικού σε κάθε παράγοντα.

2.3 Αξιολόγηση της Διαδικασίας Εξ Αποστάσεως Εξετάσεων

Με αφορμή τη συνέχιση της εξ αποστάσεως διεξαγωγής εξετάσεων στο ΕΑΠ, ακόμη και μετά τη λήξη των περιοριστικών μέτρων λόγω της πανδημίας COVID-19, η ΜΕΑ πραγματοποίησε για πρώτη φορά το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 εκτενή αξιολόγηση της εν λόγω διαδικασίας. Η αξιολόγηση περιλάμβανε τη συλλογή απόψεων τόσο από το διδακτικό προσωπικό όσο και από τους/τις φοιτητές/τριες.

Τα ευρήματα ανέδειξαν τόσο τη λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα της εξ αποστάσεως αξιολόγησης όσο και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εμπλεκόμενοι φορείς, προσφέροντας τεκμηριωμένες προτάσεις για τη μελλοντική βελτίωση του θεσμού.

Η συγκεκριμένη αξιολόγηση πραγματοποιείται έως και σήμερα με απώτερο σκοπό αφενός μεν τον έλεγχο των διαφοροποιήσεων ανάμεσα στις δια ζώσης και τις εξ αποστάσεως εξετάσεις αφετέρου δε τη βελτίωση της διενέργειας των εξετάσεων στο ΕΑΠ.

2.4 Αξιολόγηση Φροντιστηριακών Τηλεσυνεδριών

Η Διοίκηση του Ιδρύματος, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022, με βάση την ανατροφοδότηση από προηγούμενες αξιολογήσεις όπου και εντοπίζονταν δυσκολίες από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες κατά το πρώτο έτος φοίτησής τους σε συγκεκριμένα Προγράμματα Σπουδών όπως, π.χ., το προπτυχιακό πρόγραμμα «Πληροφορική», αποφάσισε την ενεργοποίηση των φροντιστηριακών τηλεσυνεδριών (ΦΤ), οι οποίες αξιολογήθηκαν προκειμένου να διερευνηθεί η ανάγκη βελτίωσης, ικανοποίησης και χρησιμότητάς τους.

Η διαδικασία της εν λόγω αξιολόγησης ξεκίνησε από το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 και συνεχίζει μέχρι και σήμερα για όλες τις ΦΤ που προσφέρονται στο ΕΑΠ. Η αξιολόγηση υποστηρίζεται από το Σύστημα Ηλεκτρονικής Αξιολόγησης (Σ.Η.Α.), το οποίο διασφαλίζει την ανωνυμία των συμμετεχόντων και τη διαβάθμιση πρόσβασης στα δεδομένα. Τα αποτελέσματα αναλύονται ως προς τη συνολική ικανοποίηση από τις ΦΤ, τη συμβολή των διδασκόντων/ουσών και τις προτάσεις για περαιτέρω ενίσχυση της ποιότητας της διδασκαλίας.

Η αξιολόγηση επιβεβαίωσε την ορθότητα της απόφασης των Σχολών και της Διοίκησης για την ενίσχυση της φοίτησης πρωτοετών φοιτητών/τριών μέσω της προσφοράς των φροντιστηριακών τηλεσυνεδριών. Οι φοιτητές/ήτριες δήλωσαν πολύ ικανοποιημένοι/ες από τις ΦΤ και ζητούν την επέκτασή τους και σε άλλες Θεματικές Ενότητες.

5. Ένταξη νέων υπηρεσιών στο σύστημα Ηλεκτρονικής Αξιολόγησης (http://axiologisi.eap.gr)

Μετά από αιτήματα του ακαδημαϊκού προσωπικού, σχετικά με την εμφάνιση αναλυτικών στοιχείων και καλύτερης ανατροφοδότησης των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, δημιουργήθηκαν οι παρακάτω υπηρεσίες:

• Υπηρεσία «Υπολογισμός Ακραίων Τιμών Αξιολόγησης»

Η συγκεκριμένη υπηρεσία εντοπίζει και παρουσιάζει ακραίες τιμές αξιολόγησης διδακτικού προσωπικού από φοιτητές/τριες και από Συντονιστές/τριες. Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη στους/στις Διευθυντές/ντριες των ΠΣ καθώς και στους Κοσμήτορες/ρισσες των Σχολών, όπου τους δίνεται πρόσβαση στα δεδομένα όλων των ΠΣ της Σχολής τους.

Η υπηρεσία βοηθά τους/τις Διευθυντές/ντριες των ΠΣ (ΔΠΣ) να εντοπίζουν τα τμήματα με ακραίες τιμές στην αξιολόγηση τόσο σε επίπεδο ΘΕ όσο και σε επίπεδα ΠΣ, Σχολής αλλά και ΕΑΠ. Έτσι, παρέχεται ένα εποπτικό εργαλείο στους/στις Διευθυντές/ύντριες, έτσι ώστε να παρακολουθούν τις αξιολογήσεις των διδασκόντων όχι μόνο εσωτερικά στο ΠΣ τους αλλά και σε σύγκριση με τις αξιολογήσεις στη Σχολή ή και στο ΕΑΠ γενικότερα.

Με τον ίδιο τρόπο παρουσιάζονται οι Ακραίες τιμές από τις αξιολογήσεις των διδασκόντων/ουσών από τους/τις Συντονιστές/ντριες τους.

• Υπηρεσία «Τα έγγραφά μου»

Στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Αξιολόγησης (axiologisi.eap.gr) ενσωματώθηκε η λειτουργία «Τα Έγγραφά μου» μέσω της οποίας όλοι/ες οι διδάσκοντες/ουσες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έγγραφα με αποτελέσματα αξιολόγησης πέραν της αξιολόγησης των Θεματικών Ενοτήτων από φοιτητές/ήτριες, π.χ. αποτελέσματα αξιολόγησης επιβλεπόντων/ουσών διπλωματικών εργασιών.

Έτσι η ΜΕΑ ενίσχυσε την πληροφόρηση του διδακτικού προσωπικού μέσω της κεντρικής πλατφόρμας αξιολόγησης (axiologisi.eap.gr) ακόμα και για αξιολογήσεις που δεν διενεργούνται από την πλατφόρμα αυτή. Οι διδάσκοντες/ουσες πλέον έχουν πρόσβαση στα αποτελέσματα όλων των αξιολογήσεων που τους/τις αφορά.

• Υπηρεσία «Ηλεκτρονική Αναφορά Προγραμμάτων Σπουδών Διευθυντή/ντριας»

Η συγκεκριμένη υπηρεσία, η οποία απευθύνεται σε Διευθυντές/ύντριες ΠΣ, προβάλλεται από το σύστημα της αξιολόγησης και δείχνει μέσα από στατιστικά γραφήματα τη συγκεντρωτική εικόνα της αξιολόγησης του Προγράμματος Σπουδών από φοιτητές/ήτριες. Στην ηλεκτρονική αναφορά περιλαμβάνονται στοιχεία της τρέχουσας ακαδημαϊκής περιόδου αλλά και ιστορικά στοιχεία σε βάθος πενταετίας.

Η εφαρμογή της υπηρεσίας αποτέλεσε και ενέργεια για την ικανοποίηση της σύστασης της επιτροπής εξωτερικής αξιολόγησης και πιστοποίησης του Εσωτερικού Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας (ΕΣΔΠ) σχετικά με τη συντόμευση του χρόνου παραγωγής αναφορών και τη λήψη αποφάσεων από τη Διοίκηση και τους/τις ΔΠΣ.

6. Τροποποίηση του ρόλου του/ης  Συντονιστή/τριας στην Αξιολόγηση

Στο πλαίσιο βελτιστοποίησης του μηχανισμού αξιολόγησης και λαμβάνοντας υπόψη εισηγήσεις Διευθυντών/ντριών και Συντονιστών/στριών σε σχέση με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων αξιολόγησης των μελών ΣΕΠ από Συντονιστές/ίστριες, η ΜΕΑ υπέβαλε εισήγηση προς τη Διοικούσα Επιτροπή (ΔΕ) του ΕΑΠ. Η Διοίκηση του ΕΑΠ υιοθέτησε τις ακόλουθες προτάσεις:

• Ορθολογική αξιολόγηση των μελών ΣΕΠ από τους/τις Συντονιστές/τριες των Θ.Ε.,
• Τροποποίηση της μοριοδότησης υποψήφιων μελών ΣΕΠ κατά τις προκηρύξεις θέσεων,
• Αναθεώρηση του Κανονισμού μη ανανέωσης συμβάσεων ΣΕΠ, με βάση τεκμηριωμένα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα.

7. Έρευνα – Δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά

Η ΜΕΑ μελετά συστηματικά θέματα διασφάλισης ποιότητας στην  εξ αποστάσεως ακαδημαϊκή εκπαίδευση και από το 2021 έως σήμερα έχει κάνει μια σειρά σχετικών δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΜΕΑ έχει μεταξύ άλλων διερευνήσει ζητήματα όπως:

• αποτίμηση εξ αποστάσεως εξετάσεων στο ΕΑΠ
• συσχέτιση αξιολόγησης μελών ΣΕΠ από φοιτητές/τριες με βαθμολογίες φοιτητών στη ΘΕ
• αποτίμηση της αξιολόγησης επιβλεπόντων/ουσών διπλωματικών εργασιών από φοιτητές/ήτριες
• αλγορίθμους έξυπνης αντιστοίχισης καθηγητών-μαθημάτων για υποβοήθηση της διαδικασίας ανάθεσης τμημάτων σε μέλη ΣΕΠ
• μεθόδους αυτοματοποιημένης ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων από σχόλια φοιτητών/τριών σε ερωτηματολόγια αξιολόγησης, οι οποίες βασίζονται σε τεχνικές επεξεργασίας φυσικής γλώσσας και μοντέλα μηχανικής μάθησης.

Τα ευρήματα των ερευνών αυτών συμβάλλουν στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων από το Διοίκηση του Ιδρύματος για τη βελτίωση των εκπαιδευτικών πρακτικών.